Aansprakelijkheid bij de uitoefening van sport
Zoals heel voetbalminnend België heeft ook sportonoom genoten van de afgelopen FIFA wereldbeker 2014 in Brazilië. Een van de meest ophefmakende gebeurtenissen was ongetwijfeld de beet van Luis Suarez in de schouder van Giorgio Chiellini tijdens de achtste finale tussen Uruguay en Italië.
Iedereen had er destijds wel een mening over. Het gaf sportonoom veel stof tot nadenken. Hieronder vragen we ons af hoe een Belgische rechter dit zou beoordelen op het vlak van burgerrechtelijke en strafrechtelijke aansprakelijkheid.
Juridisch kader
De wereldvoetbalbond FIFA schorste Suarez voor vier maanden en voor negen officiële wedstrijden van het Uruguayaans team. Wellicht was deze straf ingegeven door het feit dat Suarez niet aan zijn proefstuk toe was. In 2010 was Otman Bakal het slachtoffer van dienst, twee jaar later leek de nek van Branislav Ivanovic wel een lekker hapje voor recidivist Suarez.
Het staat al even vast dat gewelddaden deel uitmaken van de universele sportwereld. Wat de aansprakelijkheid van deze geweldplegingen betreft, dienen we een onderscheid te maken tussen strafrecht en burgerlijk recht.
Strafrechtelijk bekeken
Bepaalde daden kunnen onder het misdrijf van "opzettelijke slagen en verwondingen" worden gekwalificeerd (art. 392 e.v. strafwetboek). Voor deze feiten zou men een strafrechtelijke vervolging kunnen instellen. Uiteraard is dit in het verleden reeds meermaals gebeurd, maar de feiten bleken niet voldoende voor de Belgische strafrechter.
Alleszins mogen de sportregels geen voorrang hebben op het strafrecht. Dit betekent dat regels uit een bepaald sportreglement, die geen bezwaar zouden maken tegen opzettelijke slagen en verwondingen, niet mogen voorgaan op de strafrechtelijke bepalingen.
Burgerrechtelijk bekeken
Naast het strafrechtelijk aspect, kunnen de geweldplegingen ook burgerrechtelijk bestraft worden. Dit wordt dan een "onrechtmatige daad" genoemd (art. 1382 burgerlijk wetboek).
Om een onrechtmatige daad voor de rechter te bewijzen dienen er drie voorwaarden te worden ingevuld:
- fout: de geweldpleger schendt een wetsbepaling of heeft een inbreuk gemaakt tegen de algemene zorgvuldigheidsnorm (d.i. niet gehandeld zoals een "normaal voorzichtig en vooruitziend persoon in dezelfde omstandigheden").
- schade: de fout moet schade met zich hebben meegebracht (bv. een beenbreuk na een tackle waardoor de speler even arbeidsongeschikt is).
- oorzakelijk verband: door de bewuste fout moet er schade zijn ontstaan.
Eenmaal aan deze vereisten is voldaan, zou men een vordering kunnen instellen voor een burgerlijke rechtbank om schadevergoeding te claimen.
Hoe dan ook, zal het steeds een feitenkwestie zijn of men de gevraagde schadevergoeding zal toekennen. Hieronder geven we een aantal karakteristieken aan van de huidige rechtspraak.
Beoordeling door rechter
Vooreerst kan er geen rode draad worden afgeleid uit de huidige rechtspraak wat betreft de schending van een sportregel. Sommige rechters zien er meteen een onrechtmatige daad in, anderen nemen de ernst van de miskenning mee in hun beoordeling om iets als een fout te bestempelen.
Daarnaast dient de beoordeling van de fout evenwel in abstracto te worden afgetoetst door de rechter. Dit houdt onder andere in dat men geen rekening mag houden met de concrete kenmerken van de zaak, zoals de persoon die de schade heeft veroorzaakt of de aard/omvang van de schade.
Tot slot, kan worden opgemerkt dat rechters soms zondigen aan een post factum-beoordeling. In dat geval gaat men de ernstige schade in rekening brengen om een 'fout' vast te stellen. Zo mag de keuze van de scheidsrechter om een rode of gele kaart te geven niet bepalend zijn in de beslissing van de rechter om de gedraging als een onrechtmatige daad te beschouwen.
Slotsom
Geweldplegingen in de sportwereld worden vaak tuchtrechtelijk gesanctioneerd. Zo werd Luis Suarez geschorst door de FIFA (later bevestigd door het Internationaal Sporttribunaal (TAS)). Niettemin kunnen bepaalde gedragingen uit het sportgebeuren aanleiding geven tot strafrechtelijke en burgerrechtelijke gevolgen.