Kan een sporter zijn arbeidsovereenkomst zomaar beëindigen? 

In de professionele voetbalwereld is het tegenwoordig schering en inslag dat voetballers onder hun contract uit willen bij hun club. Doorgaans hebben ze dan een resem aanbiedingen op zak en wensen de potentiële nieuwe werkgevers niet de gevraagde transfersom neer te leggen. Bij de modale werknemer-werkgever verhouding wordt het beëindigen van de arbeidsovereenkomst geregeld door de wet van 3 juli 1978. In de sportwereld is deze wet slechts van toepassing voor contracten waar de speler maximum 9.027 euro per seizoen opstrijkt. Het gaat dan uiteraard om spelers uit de lagere klassen van een Belgische competitie. Voor de grootverdieners zorgt de wet van 24 februari 1978 voor de nodige aanvulling.
Hieronder schetsen we eerst de basis rond de stopzetting van het spelerscontract. Daarna gaan we verder in op de zaak-Matuzalem die reeds in onze vorige blog aan bod kwam en ook hier relevant is.

Wet van 24 februari 1978

In eerste instantie moet er een onderscheid worden gemaakt tussen arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd en voor onbepaalde tijd. Voor een contract met een bepaalde tijd zijn er drie mogelijkheden (artikel 4) om het contract te beëindigen:

1. de afgesproken termijn verstrijkt.
2. er is een dringende reden voorhanden (bv. verwezen worden naar de B-kern; dopinggebruik;...);
3. men betaalt een verbrekingsvergoeding.

Als er geen dringende reden is en er wordt voortijdig een einde gemaakt aan de overeenkomst, is de partij die het contract stopt een vergoeding verschuldigd aan de andere partij. Hieraan zijn een aantal formaliteiten gekoppeld, net zoals bij de beëindiging om dringende redenen.

In het geval het gaat om een contract met onbepaalde duur zijn er eveneens drie scenario's:

1. er kan een opzegging gedaan worden.
2. er is een dringende reden voorhanden.
3. men betaalt een verbrekingsvergoeding.

Bij een overeenkomst voor onbepaalde duur heeft iedere partij het recht om de samenwerking te beëindigen door een aangetekende brief te sturen naar de andere partij. Drie werkdagen na de dag van verzending via de post heeft dit dan uitwerking.

Concurrentie- en arbitrageclausule

De bovenstaande wet legt een verbod op om concurrentiebedingen af te spreken in de spelerscontracten. Er mogen dus geen afspraken gemaakt worden (meestal een verbod om naar een bepaalde concurrerende club te gaan) over het gaan en staan van spelers nadat ze vertrekken bij hun club. De spelers moeten vrij een andere club kunnen kiezen.

Ook een arbitrageclausule in het contract is niet toegelaten. Dit betekent dat speler en club niet op voorhand mogen bepalen dat een mogelijk geschil verplicht voor te leggen is aan een scheidsrechter (geen rechter). Eenmaal het geschil ontstaan is, zijn de partijen wel vrij om eerst een poging te doen om hun probleem op te lossen via arbitrage. Dit is dus de niet-gerechtelijke weg. Hierna kunnen nog steeds gerechtelijke stappen ondernomen worden, indien gewenst door een partij.

Hoe werkt dit op internationaal vlak?

Op het gebied van internationale transfers vormt artikel 17 van het FIFA-reglement de basis. Deze bepaling schrijft voor dat de partij die zijn contract eenzijdig verbreekt een schadevergoeding verschuldigd is, tenzij hij/zij een gewichtige (sportieve) reden kan aantonen voor zijn/haar handelswijze. Het artikel houdt verder een aantal criteria in om dit verder te beoordelen. Deze parameters zetten natuurlijk de poort open tot veel casuïstiek via verschillende (gerechtelijke) instanties.

Uit onze vorige blog (lees: een kijk op het transfersysteem in het voetbal) bleek dat de hoge transfersommen in de voetbalwereld -om het met een understatement te zeggen- hoegenaamd niet afnemen. Dit werd ook aangetoond via de zaak-Matuzalem. De voetballer tekende een vijfjarig contract bij Shaktar Donetsk, maar belangrijker voor ons waren twee eigenaardige bepalingen in het contract. Ten eerste hield Shaktar het recht voor om de speler binnen een bepaalde periode te verkopen als er een bod van 25.000.000 euro zou komen (buy out-clausule). Ten tweede mocht Matuzalem zijn contract niet eenzijdig verbreken.

Beste lezer, u voelt het al aankomen... Matuzalem maakte toch zelf een einde aan zijn contract en tekende bij Zaragoza. Shaktar was not amused en eiste een schadevergoeding van 25.000.000 euro. Uiteindelijk kwam de zaak voor de FIFA Dispute Resolution Chamber (DRC) die in zijn oordeel rekening hield met de volgende aspecten om de schadevergoeding fors te verminderen:

• het einde van het contract viel buiten de beschermde periode;
• het bedrag van de buy out-clausule kwam niet overeen met het bedrag m.b.t. het eenzijdig verbreken van de overeenkomst;
• een aantal voetbalgerelateerde elementen, zoals: speelkansen, loonsverhoging, sportieve schade,...

Dezelfde zaak werd daarna voor het TAS gebracht en deze instantie beslechtte de zaak op grond van andere criteria, namelijk:

• de waarde van de verloren diensten voor Shaktar;
• het spelersloon dat niet meer moest betaald worden;
• het feit dat de speler kapitein was en vertrok bij Shaktar tijdens een belangrijk tijdstip in het seizoen.

Dit zorgde ervoor dat de schadevergoeding, uitgesproken door het TAS, weer omhoog ging ten opzichte van het oordeel van de DRC.

De mening van sportonoom

Uit de rechtspraak kan worden opgemaakt dat iedere (gerechtelijke) instantie zijn eigen criteria hanteert om de grootte van de schadevergoeding te bepalen bij een voortijdige verbreking van het contract. De elementen uit artikel 17 van het FIFA-reglement blijven dan wel als uitgangspunt gelden, in de praktijk zou het toch mogelijk moeten zijn dat deze criteria meer op elkaar afgestemd worden tussen de verschillende beoordelingsinstanties.

Hoe dan ook is het sterk aan te raden om je op voorhand goed te informeren als je als speler van lagere of hogere klasse je contract wilt verbreken zonder gegronde reden. Als de juiste procedure (bv. op welke wijze moet ik tegenpartij in kennis stellen? Is er een termijn waar ik rekening mee moet houden? Is er iets over bepaald in het contract? Is er een CAO van toepassing? Wat zijn de gevolgen? Welke tegenacties kan de andere partij nemen? Is er geen alternatief?) niet eerbiedigd wordt, kan de tegenpartij (in de meeste gevallen de club zelf) steeds zijn voordeel hieruit halen.

Het is daarom goed om advies in te winnen vooraleer je als speler over gaat tot het nemen van een dergelijke ingrijpende beslissing. Uiteraard mag je ons hiervoor steeds vrijblijvend contacteren door je gegevens achter te laten op onze website. sportonoom helpt je graag verder!