Een kijk op het transfersysteem in het voetbal (deel 1)

28-03-2016

Spelerstransfers in de maand januari zijn - vaak in de vorm van paniekaankopen - een jaarlijks weerkerend fenomeen. Het geeft sportonoom de mogelijkheid om eens kritisch te reflecteren op het transfersysteem in het voetbal. In de Premier League alleen al is meer dan 1 miljard pond besteed aan transfers tijdens het seizoen 2015 - 2016. Een onthutsend cijfer, alsook een nieuw record.

Chinese Super League

Dat het niet alleen een Europees fenomeen is, bewijzen de clubs uit de Chinese Super League. Ze hebben ongekend veel geld uitgegeven tijdens de voorbije transferperiode, als gevolg van de stijgende Chinese populariteit in de voetbalbusiness. Ze gaven gezamenlijk zelfs een hoger bedrag uit dan de ploegen in de Premier League tijdens dezelfde periode. Lavezzi (PSG), Ramires (Chelsea), Jackson Martinez (Atlético Madrid) zijn enkele voorbeelden die hun geluk in de Chinese Super League gaan beproeven.

Een groot deel van de toename in de uitgaven kan worden toegeschreven aan de toenemende populariteit en het commerciële succes van het voetbal over de hele wereld. Enkele belanghebbenden betogen dat de buitengewone stijging in de transfersommen een teken is dat het systeem een halt moeten worden toegeroepen.

De organisatie die dit kamp stevig vertegenwoordigt, is de FIFPro - de vakbond voor profvoetballers - die meer dan 65.000 spelers van over de hele wereld vertegenwoordigt. In september 2015 diende de FIFPro een formele klacht in tegen de FIFA en de bij haar aangesloten verenigingen om te strijden voor een rechtvaardigere wereldwijde voetbaltransfermarkt.

Achtergrond van het transfersysteem

Het verhaal van het moderne transfersysteem begint met het beroemde Bosman-arrest (lees ook: Het Bosman-arrest: een juridisch eerbetoon). De speler van Luik wou een transfer naar Duinkerken in Frankrijk versieren. Hoewel Bosman einde contract was, waren de toenmalige regels dat het Luik toegestaan ​​was om de transfer te weigeren, tenzij Duinkerken tegemoet kwam aan de gevraagde transfersom. Het Hof van Justitie oordeelde dat dit een verboden beperking van het vrije verkeer van werknemers in de Europese Unie was.

Een belangrijk gevolg van deze beslissing is dat een speler nu vrij kan transfereren bij het ​​einde van zijn contract. Dit kenmerk van de moderne transferregels is een belangrijke factor in de manier waarop transfersommen in de transfermarkt tegenwoordig worden berekend. Spelers kunnen dreigen om hun contract op te zeggen en zichzelf uit te kopen, waardoor de geboden transfersom kan dalen. Gevolg hiervan is dat het voor de speler in kwestie een hulpmiddel kan zijn om een nieuwe contract met een verbeterd salaris te onderhandelen of 'gratis' van voetbalclub te veranderen.

Naar aanleiding van het Bosman-arrest was er zelfs sprake van het afschaffen van het transfersysteem. Toenmalig Europees Commissaris voor concurrentie, Mario Monti, zei daarover het volgende:

"Internationale transfersystemen gebaseerd op willekeurig berekende vergoedingen die geen verband houden met de opleidingskosten moeten verboden worden, ongeacht de nationaliteit van de speler en de vraag of de transfer plaatsvindt tijdens of aan het einde van de contractueel bepaalde periode."

Een politiek compromis werd gevormd na een informeel akkoord tussen de Europese Commissie, de FIFA en de UEFA. Op die manier kwam het moderne voetbaltransfersysteem tot stand in 2001. De regels zijn vastgelegd in het FIFA-reglement betreffende het statuut en de transfer van spelers.

De huidige regels bepalen dat contracten een maximumduur van 5 jaar mogen hebben, of slechts 3 jaar voor spelers van 18 jaar of jonger. Daarbij mogen ze alleen worden beëindigd onder geldige redenen of in onderling overleg. Vandaar dat de transfer van een speler onder contract niet kan plaatsvinden zonder de instemming van de speler en beide clubs. Een speler einde contract kan transfereren van de ene club naar de andere zonder transfersom, maar een dergelijke overeenkomst mag enkel gebeuren in de laatste zes maanden van het contract of na de vervaldatum.

Echter, een speler die zijn bestaand contract opzegt zonder geldige reden is onderhevig aan het betalen van een schadevergoeding. Dit kan in overeenstemming en met behulp van zijn nieuwe club. Het beëindigen zonder geldige reden is ook onderworpen aan sportieve sancties (met inbegrip van een verbod op het spelen voor een team) indien de onrechtmatige beëindiging plaatsvindt in de eerste twee of drie jaar van het contract, afhankelijk van de leeftijd van de speler.

De FIFA-richtlijnen suggereren dat een gebrek aan het betalen van een speler kan veroorzaken dat een speler zijn contract mag opzeggen als de betaling minimum 3 maanden niet gebeurd is. Als een gevestigde speler in minder dan tien procent van de officiële wedstrijden van zijn club in de loop van een seizoen speelt, is er ook de mogelijkheid voor de speler om zijn contract op te zeggen omwille van sportieve redenen.

Het bedrag van de schadevergoeding als een speler zijn contract beëindigt zonder geldige reden is een zeer controversiële kwestie. Het Hof van Arbitrage voor Sport (TAS) weerlegt het argument dat de speler aansprakelijk is voor zijn volledige marktwaarde. Het staaft zijn betoog met volgende argument:

"Het geven van het recht aan de clubs om de marktwaarde van de spelers en daardoor het toestaan ​​van eventuele verliezen terug te vorderen, zou in feite het transfersysteem gedeeltelijk terug naar het pre-Bosman tijdperk brengen."

De schade voor onrechtmatige contractverbreking is daarom berekend op basis van het "nog verschuldigde loon tot het verstrijken van de looptijd van het contract."

Deze beslissing veroorzaakte protest van vele clubs, omdat men van mening was dat het de spelers daadwerkelijk in staat zou stellen om zichzelf uit te kopen. Clubs hadden schrik dat een contract niet meer van schatbare waarde zou zijn. Het TAS oordeelde in een specifiek geval (zaak-Matuzalem) dat de speler die zijn contract eenzijdig zonder reden beëindigde, aansprakelijk was voor een bedrag dat gelijk stond aan het zoeken naar een waardige vervanger op de transfermarkt (in dit geval meer dan elf miljoen euro). Matuzalem was niet in staat om dit bedrag te betalen en hij was daarmee tot een wereldwijd verbod op het spelen onderworpen.

De beslissing om hem het voetballen te verbieden, werd later vernietigd door de Zwitserse rechtbanken wegens schending van de openbare orde (vooral omdat hij nooit zou kunnen betalen als hij nooit zou kunnen werken). De zaak-Matuzalem had niettemin tot gevolg dat de kosten voor een speler door éénzijdige beëindiging van zijn contract zonder geldige reden gelijk werden gesteld aan de waarde van de speler in de transfermarkt. Uiteindelijk zijn er reeds meerdere gevallen opgedoken waar de speler - die zijn contract éénzijdig ontbindt zonder geldige reden - zich kan uitkopen door uitbetaling van zijn resterende contractwaarde.

Conclusie sportonoom

Een contract waarin duidelijke en begrijpbare afspraken worden gemaakt, is zowel voor speler als club van onschatbare waarde. Het zou voor beide partijen een zekerheid moeten bieden. Zowel voor de speler in de vorm van zekerheid om zijn talent te kunnen tonen tegen betaling, als voor de club die zo op de speler zijn diensten kan rekenen. Het is daarom belangrijk om je goed te laten bijstaan tijdens contractonderhandelingen, zodat je achteraf niet op "addertjes onder het gras" botst. Het team van sportonoom helpt je graag verder met bijkomende vragen. We komen in onze volgende blogpost (deel II) terug op dit interessant onderwerp en vertellen dan wat de FIFPro eigenlijk wilt bereiken met haar klacht.