De portretrechten van de sporter
Het recht op afbeelding oftewel de portretrechten van de sportbeoefenaars zijn al een tijdje 'hot' in de sportwereld. Denk maar aan Alan Shearer's rechterwijsvinger die geregistreerd werd als handelsmerk. Of de commotie tussen Kim Clijsters en Delta Lloyd waar men het hoofd van Kim had gebruikt in een advertentie voor een schilderij omtrent de Franse Revolutie. En er komen steeds meer rechtszaken. Hoog tijd om dit recht van naderbij te bekijken.
Wat houdt het juist in?
DEFINITIE - Het recht op afbeelding is een persoonlijkheidsrecht. Iedere persoon heeft recht op zijn/haar afbeelding en op het gebruik dat ervan wordt gemaakt door anderen. Als men de afbeelding zou verspreiden zonder toelating van de persoon in kwestie, kan deze persoon zich hiertegen verzetten.
WETTELIJKE BASIS - Het recht op afbeelding vloeit voort uit de regelgeving ter bescherming van het privéleven en artikel 10 van de Auteurswet. Volgens deze regelgeving moet de toestemming van een persoon worden gevraagd om zijn afbeelding vast te leggen, tentoon te stellen of te reproduceren.
DUURTIJD - de personen waarvan hun afbeelding kan erkend worden door andere personen en die voldoende kunnen geïndividualiseerd worden (bv. de afbeelding van hun gezicht, kledij, ...) kunnen zich beroepen op hun recht op afbeelding gedurende hun leven. Na hun overlijden blijft het recht op afbeelding nog twintig jaar gelden en kunnen de erfgenamen van de overledene er zich op beroepen.
TOESTEMMING - Bekende sporters staan doorgaans in de openbare belangstelling. De toestemming tot het nemen/tentoonstellen/reproduceren van hun afbeelding wordt bij hen vermoed, voor zover dat deze afbeeldingen werden genomen tijdens de uitoefening van hun openbare (sport)activiteit.
Bij minderjarige bekende sporters is de toestemming van de ouders of de voogd noodzakelijk. Vanaf het moment dat de afgebeelde persoon de ouderdom van het vermogen des onderscheid (volgens de rechtspraak vaak vanaf 12 jaar) heeft bereikt, moet de minderjarige persoon -samen met zijn ouders of voogd- deze toestemming geven.
Hoe zit het in sportmiddens?
In de sportwereld komt het recht op afbeelding vaak ter sprake in een commerciële context. Zoals hierboven reeds aangehaald, kan een bekende sportbeoefenaar zich niet verzetten tegen het publiceren van zijn foto in de media (bv. krantenbericht), aangezien dit met de bedoeling is om het publiek te informeren of ter illustratie van het mediabericht over de sportactualiteit. Bovendien maakt het geen inbreuk op zijn recht op privacy.
De persoonlijkheidsrechten zijn daarentegen wel geschonden als de geoorloofde afbeelding voor niet-toegestane (bv. commerciële activiteiten) doeleinden wordt gebruikt. Als de media de afbeelding van een bekende sporter exploiteert zonder diens toestemming houdt dit niet alleen een aantasting van de morele waarde van de persoonlijkheid in, de betreffende persoon wordt daardoor ook de mogelijkheid ontnomen om een financiële slag te slaan door het commercieel gebruik van zijn afbeelding toe te staan aan een bepaald merk.
In het geval de bekende sporter naar de rechter stapt, wordt de overtreder mogelijks veroordeeld tot het betalen van een schadevergoeding. De reden is vaak dat de sporter recht heeft op de publicitaire waarde en dat een bepaald merk dit niet mag afnemen. Als de rechter van oordeel is dat de afbeelding gebruikt wordt om louter informatieve (bv. nieuw evenement aankondigen) en niet om promotionele doeleinden, heeft men geen recht op vergoeding.
Toekomstvisie
Gelet op het commercieel belang dat in de sportwereld heerst, is het aan te raden voor sporters/clubs/federaties/sponsors om rekening te houden met het belang van portretrechten. Men kan hierover best goede afspraken maken tijdens de contractonderhandelingen.
Iedere contractspartij wilt uiteraard het best uit de onderhandelingen komen, maar vaak hebben de partijen in kwestie een gemeenschappelijk belang (win-win) om een duurzame relatie op te bouwen (bv. een speler en zijn club). Een sportclub kan in die zin bijvoorbeeld al nagaan welke stappen (juridisch; contractueel;...) moeten worden ondernomen om zijn sporter te gebruiken in een reclamecampagne.
Hoe dan ook bewijzen de talloze voorvallen, die beslecht worden via een rechtszaak of minnelijke schikking, dat men steeds meer bewust is van het (financieel) belang van portretrechten in de hedendaagse sportsector.
Bovenstaande blogpost bespreekt de portretrechten in een notendop. Vind je dit onderwerp boeiend en wil je hier nog meer over weten? Aarzel dan niet om nog wat meer info op te vragen bij ons!